Back to top

Zabytkowa śluza w Przegalinie

XIX-wieczna śluza w Przegalinie to śluza regulująca obecny bieg Wisły od 1895 r. Historia powstania śluzy w Einlage (dzisiejsza Przegalina) nierozerwalnie związana jest z budową przekopu Wisły w latach 1889-1895. Wtedy to powstała konieczność oddzielenia starego koryta Wisły (Wisły Gdańskiej) od jej nowego nurtu (Wisły Przekop) urządzeniem hydrotechnicznym. Śluza oprócz regulacji wód Wisły miała także zapewnić swobodne przeprawianie się przez nią statków - tzw. śluzowanie. Dlatego w Przegalinie w 1894 r. wybudowano 2 śluzy: jedną małą dla tratew oraz drugą dużą dla żeglugi. W miejscu śluzy dla tratew w latach 1975-1980 wybudowano nową śluzę żeglugową i nadano jej nazwę - Południowa. Dotychczasową, starą śluzę żeglugową, zwaną Północną, zamknięto. Stała się ona obiektem zabytkowym, nad którym w ostatnich latach wybudowano taras widokowy.

Nad zabytkową śluzą został stworzony taras widokowy
Nad zabytkową śluzą został utworzony taras widokowy

Nieczynna Śluza Północna jest śluzą komorową o konstrukcji mieszanej. Płyta fundamentowa wykonana jest z betonu i posadowiona na ruszcie z pali drewnianych wbitych do rzędnej 14,80 m. Monolityczne ściany obu głów śluzy oraz komory wykonane są z cegły. Pierwsze wrota od wody górnej są wrotami przeciwpowodziowymi. Chronić mają dolne stanowisko od wielkich wód występujących na Wiśle. Wrota posiadają konstrukcję stalową ze zbiornikami wypornościowymi. Drugie wrota usytuowane są w niższej części śluzy i stanowią normalne wrota eksploatacyjne.

Śluza Północna od początku istnienia (od 1895 r.) uruchamiana była układem mechaniczno-hydraulicznym napędzanym przez dwie lokomobile, następnie zastąpione przez silnik elektryczny. Stacja napędowa mechanizmów hydraulicznych wrót znajdowała się (i znajduje obecnie) w osobnym budynku po prawej stronie śluzy. W budynku tym (przy ul. Przegalińskiej 60) zachowały się oryginalne urządzenia z końca XIX wieku. Między innymi: pompa tłokowa z napędem spalinowym, cylinder z obciążonym tłokiem do wywoływania właściwego ciśnienia czynnika pędnego, system przewodów rurowych i zaworów.

Nowa Śluza Południowa natomiast to czynna i obecnie eksploatowana śluza, przez którą przeprawiają się wszystkie jednostki (małe i duże) między Wisłą Martwą a Wisłą bieżącą. Przegalina jest więc takim małym okienkiem na śródlądowej drodze wodnej, łączącym Gdańsk z resztą kraju. Czytaj więcej: Śluza Przegalina.

Możliwość oglądania śluzy TYLKO z tarasu widokowego: 
- cały rok, bez możliwości wejścia na teren obiektu!
- zabytkowe urządzenia w maszynowni - w chwili obecnej brak możliwości zwiedzania.

Warto wiedzieć:
Adres obiektu: Gdańsk Przegalina, ul. Przegalińska 60
Śluza Przegalina Południowa, tel. 58 323 93 76 lub 786 876 453
Obiektem zarządza: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Nadzór Wodny PRZEGALINA, tel. 58 308 05 17, e-mail: sekretariat@gdansk.rzgw.gov.pl

Zobacz więcej: Śluza w Przegalinie na stronach RZGW